De voorbeeldfunctie van smart cities Utrecht en Santander

De meeste Europese steden hebben niet gewacht op het groene licht van de centrale overheid om gebruik te maken van de mogelijkheden die technologie en Big Data bieden om het bestuur en het leven van hun burgers te verbeteren. Een nadere beschouwing van Utrecht en Santander laat zien hoe slimme steden een voorbeeldfunctie kunnen vervullen.

Artikel VoxEurop (bewerkt), Stefano Valentino, 16 januari 2019

In Utrecht en Santander stellen open dataplatforms burgers in staat om gemeenten te helpen bij het lokaliseren en oplossen van levensvraagstukken die van invloed zijn op het openbaar welzijn, zoals volle vuilnisbakken, uitval van openbare verlichting, verkeersveiligheid, dode dieren, achtergelaten auto’s en vele andere. Beide steden maken deel uit van een groep datavriendelijke gemeenten die zich inzetten voor het verbeteren van het dagelijks leven met behulp van technologie. Het doel van dit nieuwe “Front-Runner Smart City” programma is het smeden van een gemeenschappelijk gegevensbeheermechanisme om de voordelen te ontsluiten van het hergebruik van steeds meer beschikbare gegevens om aan de huidige stedelijke behoeften te voldoen, terwijl men zich voorbereidt op de eisen van morgen dankzij de flexibiliteit van de open-source technologie. Dit initiatief, dat in november 2018 werd aangekondigd, wordt geopenbaard op de jaarlijkse conferentie Open & Agile Smart Cities (OASC) op 17 januari.

“Open APIs for open minds” met FIWARE en TM Forum

Het Front-Runner-programma, dat wordt aangekondigd als “Open API’s voor Open Minds”, wordt mede beheerd door de FIWARE Foundation, een door de EU gesteunde onafhankelijke instantie die multisectorale slimme technologische oplossingen ontwikkelt, en het TM Forum, de grootste internationale vereniging van aanbieders van digitale diensten ter wereld.

FIWARE en TM Forum zijn van plan om samen te werken aan een reeks standaarden die interoperabel, schaalbaar en repliceerbaar zijn over zowel de lokale bestuursafdelingen als over de nationale grenzen heen. Beide organisaties zullen het woord nemen op de komende OASC conferentie om hun joint venture te presenteren.

Het initiatief wordt uitgevoerd in samenwerking met het OASC zelf en omvat onder andere ook Metropole Nice (Cote d’Azur) en Göteborg. Deze twee steden zijn samen met Utrecht,  partners van het IRIS project, gefinancierd via het European Innovation Partnership on Smart Cities and Communities (EIP-SCC). IRIS, dat in 2017 van start is gegaan, is een van de belangrijkste door de EU gefinancierde initiatieven voor slimme steden en brengt overheden, het bedrijfsleven en burgers samen om stedelijke energie, mobiliteit en ICT te verbeteren door middel van duurzamere geïntegreerde oplossingen en participatieve co-creatie.

Open en democratische data – brandstof voor slimme steden

De FIWARE-TM Forum Front-Runner technologie bouwt voort op de FIWARE Context Broker met de API Next Generation Service Interface (NGSI). De Context Broker werd in augustus 2018 uitgebracht en door de EU gefinancierd via haar Connecting Europe Facility (CEF) programma dat tot doel heeft de digitale interne markt in Europa tot stand te brengen en het European Data Portal en het EU Open Data Portal te voeden. FIWARE ontvangt nu extra CEF-financiering voor verdere ontwikkeling en neemt ook deel aan andere door de EU gefinancierde initiatieven die de technologie kunnen helpen evolueren.

Het functioneren en de voordelen van het gezamenlijke initiatief van FIWARE en TM Forum is drieledig.

Ten eerste: De algemene City-Level Governance. FIWARE referentie-architectuur, gebaseerd op de NGSI API, breekt verticale silo’s van informatie, waarbij alle gegevens worden samengevoegd in een Context Info Management laag. Deze virtuele ruimte geeft een holistisch beeld van wat er gaande is in de stad in real-time, waardoor gegevens van verschillende afdelingen op grote schaal en op het juiste moment met elkaar verbonden kunnen worden en verwerkt kunnen worden.

Ten tweede: Gemeenschappelijke datamodellen. In combinatie met de referentiearchitectuur van FIWARE stellen de Open API’s van TM Forum derden in staat om openbare gegevens te hergebruiken voor het maken van governance-apps die overdraagbaar zijn en dus snel kunnen worden ingeplugd of vervangen om te passen in elk specifiek ecosysteem. Zo verbetert ook de uitwisseling van best practices tussen steden in verschillende landen.

Ten derde: Data Economy. Steden die zich ontwikkelen als een digitaal platform worden aantrekkelijker voor investeerders die interesse kunnen hebben in het hergebruik van gegevens voor commerciële diensten, waardoor innovatieve bedrijfsmodellen en multi-side markten ontstaan.

Slimme gemeenschappelijke gegevensmodellen voor steden zijn openbaar en vrij van royalty’s, zonder kosten voor aanpassing om volledige interoperabiliteit tussen de systemen in de stad te bereiken. Ze worden gevalideerd door middel van projecten die worden uitgevoerd in steden waar eerder een platform wordt ingezet dat is afgestemd op de gedefinieerde architectuur. Modellen worden als stabiel beschouwd zodra voldoende steden ze in de praktijk hebben gevalideerd. TM Forum zet stabiele modellen om in formele specificaties en laat daarmee zien dat zowel de bredere industrie als de stadsgemeenschappen in het kader van het Smart City Project achter de modellen staan.

“Onze datamodellen worden in meer dan 70 landen toegepast en zijn een referentie-implementatie voor ons informatiemodel, SID, dat door meer dan 90% van de operatoren over de hele wereld wordt gebruikt”, Joann O’Brien, vice-voorzitter, verantwoordelijk voor API’s & Ecosystemen bij TM Forum.

“We stellen steden voor om de manier waarop ze hun management begrijpen te veranderen”, zei Angeles Tejado, senior marketingmanager bij FIWARE Foundation. “Open platformtechnologieën die eenmalig worden ontwikkeld en met een minimale inspanning naar elke stad kunnen worden overgedragen, zullen het vertrouwen van bedrijven, wetenschappers en het grote publiek vergroten en steden beschermen tegen vendor lock-in“.

“We stellen steden voor om de manier waarop ze hun management zien te veranderen”. Open platformtechnologieën die eenmalig worden ontwikkeld en met een minimale inspanning naar elke stad kunnen worden overgedragen, zullen het vertrouwen van bedrijven, wetenschappers en het grote publiek vergroten en steden beschermen tegen vendor lock-in“.

Angeles Tejado, senior marketingmanager bij FIWARE Foundation

Inderdaad, open API’s voorkomen dat dienstverleners steden aan hun eigen systemen kunnen koppelen. Vrije concurrentie laat getalenteerde technische en sociale vernieuwers toe om in te springen en de winnaars zullen degenen zijn die de beste uitwisselbare dataproducten kunnen ontwerpen die gemeenten niet zelf kunnen creëren door een gebrek aan interne vaardigheden en middelen.

Smart Cities 2.0: de voordelen wereldwijd vermenigvuldigen

Samen met de drie IRIS-voorlopers hebben andere steden zich al aangesloten bij het FIWARE-TM-programma. Ze zijn beide niet-Europees, zoals La Plata (Argentinië), Montevideo (Uruguay), en grotendeels Europees, zoals Wenen (Oostenrijk), Saint Quentin (Frankrijk), Genua (Italië), Valencia en Santander (Spanje) en Porto (Portugal).

Deze laatste twee steden maken ook deel uit van de acht Core Pilot Cities die betrokken zijn bij OASC’s eigen programma SynchroniCity. Dit is een ander door de EU gefinancierd vlaggenschipinitiatief met meerdere partners dat tot doel heeft een digitale interne markt voor op het internet gebaseerde stadsdiensten tot stand te brengen. OASC richt zich op Minimal Interoperability Mechanisms (MIM’s) en heeft al in 2017 TM Forum’s Open APIs bekrachtigd als een van de belangrijkste onderdelen van de gemeenschappelijke city marketplace.

Als een paraplu van nationale netwerken die ongeveer 120 steden uit 24 landen verenigen, zal OASC de FIWARE Foundation en TM Forum helpen om het geografische bereik te vergroten op basis van de werkelijke behoeften van de lokale gemeenschappen. Het Front-Runner programma staat namelijk open voor alle lokale overheden die bereid zijn samen te werken om datamodellen te definiëren en compatibele open data publicatieplatforms te ontwikkelen door de FIWARE referentie API en de TM Forum Open API’s aan te nemen, in samenwerking met partners die ook lid zijn van FIWARE of TM Forum. Zoals Civity.

Eind november werd tijdens de 5e FIWARE Summit in Málaga een startbijeenkomst met de koplopers georganiseerd. Regelmatige virtuele en face-to-face bijeenkomsten, uitgebreid naar potentiële nieuwkomers, zullen geprogrammeerd worden tijdens TM Forum en FIWARE-evenementen gedurende 2019.

Alle steden binnen de EU wordt aanbevolen om CEF-bouwstenen over te nemen, zoals de FIWARE Context Broker, zodat hun digitale infrastructuur naadloos grensoverschrijdende diensten kan ondersteunen.

EU-financiering stimuleert uitbreiding van slimme steden

In de toekomst zullen in het kader van het CEF-programma open calls worden gelanceerd voor overheidsdiensten om een van de bouwstenen ervan over te nemen.

De EU heeft al een aantal financieringsinstrumenten opgezet om gemeenten te ondersteunen bij de overgang naar een slim bestuur.

Met de hulp van het Smart Cities and Communities European Innovation Partnership (EIP SCC), hebben 78 steden in Europa een “smart city development” ondernomen. Het EIP-SCC streeft naar een kritische massa van 300 slimme steden tegen eind 2019. Het EIP, dat in 2012 van start is gegaan, omvat zes actieclusters: burgergerichtheid; bedrijfsmodellen, financiën en aanbestedingen; geïntegreerde infrastructuur en processen; geïntegreerde planning, beleid en regelgeving; duurzame districten en bebouwde omgeving; duurzame stedelijke mobiliteit.

Een kaart van de Open en agile smart cities in Europe: (interactieve kaart hier)

Naast het SCC van het EIP wordt er ook publieke financiering aangeboden voor slimme steden. Via het onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon 2020 van de Europese Commissie zijn sinds 2014 in totaal 12 slimme steden en gemeenten “Lighthouse”-projecten gefinancierd, voor een bedrag van 270 miljoen euro. De winnende projecten omvatten precies IRIS en SynchroniCity. Bij de projecten zijn Lighthouse en Follower cities betrokken, die samenwerken om processen, technologieën en bedrijfsmodellen te demonstreren om stedelijke omgevingen om te vormen tot slimmere en duurzamere plaatsen. De lighthouse cities moeten met een reeds ontwikkeld plan komen. De follower cities kunnen dan het plan aanpassen en een model gebruiken dat vervolgens verder kan worden gerepliceerd.

Utrecht: toonaangevend op het gebied van digitale dienstverlening aan de burger

De stad Utrecht laat mooie voorbeelden zien van digitale dienstverlening waarbij de burger centraal staat. Ze draaien allemaal op het open City Innovation Platform dat in het kader van het IRIS-project is ontwikkeld door Civity (premium partner in Future City Foundation), een non-profit organisatie die nauw samenwerkt met de FIWARE Lab Node in Nederland.

“Ons dataplatform maakt gebruik van de FIWARE API en we zullen deze verder ontwikkelen binnen het IRIS-project door te kijken naar de TM Forum APIs binnen het Front-Runner programma”, aldus Thomas Kruse, Hoofd Strategische Innovatie van de Gemeente Utrecht. “We hebben verschillende acties, waaronder een project dat mensen met een handicap helpt bij het vinden van parkeerplaatsen”. Het verrijken van stedelijke mobiliteit en autonavigatie in slimme steden is een van de belangrijkste doelen van het FIWARE-TM Forum Front-Runner programma.

Utrecht

“We hebben ook het Slim Melden-project gelanceerd”, zei Kruse. Dit is een participatief project voor het bijhouden van burgerzaken dat in Utrecht en in veel meer steden in Nederland wordt uitgevoerd. Het online dashboard gelokaliseerd in een interactieve kaart alle kwesties die door burgers in de afgelopen twee jaar zijn gerapporteerd, met vele opties om in te zoomen en de details van elk rapport te bekijken. Alle content die in het dashboard wordt getoond is ook beschikbaar als open data die ook informatie bevatten over de feedback en oplossingen door de gemeente.

Santander

Een gelijkwaardig project vindt plaats in Santander onder de naam Pace of the City. “Onze sensorinfrastructuur is gebaseerd op de FIWARE-architectuur, die in eerste instantie werd ingezet in het kader van het door de EU gefinancierde SmartSantander-project, en we zijn bezig met het gebruik van open standaarden voor verdere ontwikkelingen”, aldus Juan Echevarria Cuenca, technisch manager innovatie bij de gemeenteraad van Santander.

Slimme monitoring van schone lucht voor gezondere straten en burgers

Een andere interessante toepassing in Utrecht is Snuffelfiets, een project voor luchtkwaliteitsbewaking waarmee fietsers de verontreinigingsniveaus in hun stad kunnen meten en hun metingen in een interactieve kaart kunnen vastleggen.

Dit project wordt beheerd door de provincie Utrecht (waarvan de stad Utrecht de hoofdstad is). De provincie heeft twee actieplannen: groene fietsroutes en luchtkwaliteit. Deze plannen gelden voor de hele provincie en daarmee is ook de stad erbij betrokken.

De vervuilingssensoren zijn gebouwd door het bedrijf Sodaq. Civity verzamelt en slaat de gegevens op in haar platform en stelt ze ter beschikking in de vorm van zowel een dashboard als open data. De kaart toont de metingen die zijn uitgevoerd met een specifieke sensor, de verschillende routes die elke fietser heeft afgelegd en het gemiddelde verontreinigingsniveau dat door alle sensoren op een gekozen dag is gemeten.

Ongeveer 30 mensen hebben deelgenomen aan de pilotfase. De deelnemers hebben in totaal 10 sensoren gebruikt en hebben ongeveer 8000 km gefietst, waarbij ze 6-7 weken lang hebben gemeten.

“Het Snuffelfiets-project is in korte tijd gerealiseerd: we zijn begin september begonnen, de sensoren waren een maand later klaar en de mensen zijn op 6 oktober begonnen met fietsen”, aldus Arjen Hof, oprichter van Civity. “Het doel van de provincie Utrecht was om te kijken of het idee zou werken. Ze zijn nu erg enthousiast over het resultaat en willen het project opschalen, met meer sensoren in een bredere regio. De stad Utrecht zelf zal in de volgende fase waarschijnlijk actiever betrokken zijn.