De smart city bestaat niet

Arjen Hof in het boek “De slimme stad, zo doe je dat” van de Future City Foundation

Ik zie ridders aan een ronde tafel voor me, discussiërend over de dikte van de stadsmuur. En hoe ze best de hete teer over de muur kunnen kieperen. ‘We zijn wel echt een smart city aan het worden’, hoor ik een van de ridders zeggen. Ik zie de nieuwe ondernemers in Engeland tijdens de industriële revolutie, pratend over de stoommachines, de weefgetouwen en de nieuwe treinen. ‘Als dit niet smart is, weet ik het niet meer’, zegt een van hen.

In elke periode probeerden mensen met de middelen die ze op dat moment tot hun beschikking hadden, de stad beter, mooier en slimmer te maken. Maar nooit gebruikten ze expliciet het woord ‘smart’ om hun activiteiten te beschrijven. Dat is nu anders. Elk project in de stad waar nieuwe technologie wordt ingezet is ineens smart.

Smart is echter geen neutraal begrip en belemmert in zekere mate een goede discussie over de kwaliteit van de stad. Is een systeem dat auto’s naar vrije parkeerplaatsen leidt in de binnenstad smart? Of is de kwaliteit van de stad beter gediend met een autoloze binnenstad? Maakt het overmatige gebruik van technologie in Chinese steden ze slim? Of is het slechts een manier om als overheid grip te houden op de inwoners?

Zoek op Songdo, Masdar, of het Sidewalk-project in Toronto. In de basis allemaal projecten die uitgaan van een maakbare stad en samenleving. Het paradijs op aarde moe(s)ten ze worden, alle denkbare moderne technische snufjes. Alleen zijn ze allemaal vergeten dat mensen in die tekentafelomgevingen niet willen of kunnen wonen. Technologie is een doel op zich geworden.

Een echte smart city stelt haar inwoners centraal. Een mooi voorbeeld is Pontevedra, een stad met 80.000 inwoners in Galicië in Spanje dat autovrij is. De publieke ruimte is nu weer beschikbaar voor ouderen en kinderen, de luchtkwaliteit is enorm verbeterd en het aantal verkeersslachtoffers gereduceerd tot nul. ‘Voor mij is dit het paradijs’, zegt een inwoner. Ook zonder moderne technologie is bekend dat bomen tot positieve welzijns- en gezondheidseffecten leidt. En ook nog bijdraagt aan reductie van hittestress en betere luchtkwaliteit.

Als mensen over 100 jaar terugkijken op de huidige periode, hoe zullen ze ons dan herinneren? Als laatste stuiptrekking van een technologisch vooruitgangsoptimisme of als een samenleving die de leefbaarheid, duurzaamheid en aantrekkelijkheid van de stad voor alle inwoners vooropzette. Waar nodig geholpen met technologie en data. Het zou toch jammer zijn als de smart city straks hetzelfde lot beschoren is als de Gouden Eeuw.

Arjen Hof, directeur en oprichter van Civity

Met bedrijven en overheden ontwerpen we de Smart City

De Future City Foundation onderzocht met 26 partners, waaronder Civity, hoe we de smart city moeten ontwerpen. We denken dat de stedenbouw en de producten die daaruit voortkomen radicaal veranderen. Net zoals dat gebeurde met andere bedrijfstakken. We willen begrijpen hoe dat gebeurt, welke kansen dat oplevert en welke risico’s er aan kleven.