Open Data Monitor Gemeenten in ontwikkeling

Dit artikel is op 10 oktober 2018 bijgewerkt. De update lees je onder de eerste afbeelding

Open data staat hoog op de politieke agenda. Meer en meer gemeenten stellen hun gegevens als open data beschikbaar. Om gemeenten te helpen prioriteiten te stellen bij het ontsluiten van hun data, heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninklijke Relaties in samenwerking met VNG-realisatie een zogenaamde High Value Data Lijst samengesteld. Het begrip “High Value” staat voor datasets met een hoge waarde voor de samenleving. De lijst bestaat uit zesentwintig verschillende datasets. Om de voortgang inzichtelijk te maken, ontwikkelt Civity in samenwerking met Open State Foundation een Open Data Monitor Gemeenten. Dit instrument laat zien óf en hoe gemeenten hun data beschikbaar stellen en vertaalt dit naar een overzichtelijk scoremodel. De ranglijst maakt de vorderingen van gemeenten transparant, maar heeft vooral tot doel om te laten zien hoe gemeenten met vaak eenvoudige acties meer open data kunnen ontsluiten.

Gebruiker van data staat centraal

Een scoremodel voor open data maken is een versimpeling van de werkelijkheid. Daarom willen we ook graag transparant zijn over de manier waarop we tot de ranglijst komen. Bij elke gemeente is vaak wel informatie te vinden over een item op de high value lijst, zoals evenementen, openbare kunst of verstrekte subsidies. Maar niet elke gemeente stelt de data op dezelfde manier beschikbaar. Soms is het alleen een webpagina of een kaart, terwijl anderen het als downloadbaar bestand publiceren. De (her)bruikbaarheid van de data is een belangrijk aandachtspunt. Een ander criterium is de actualiteit en kwaliteit van de data. Een evenementenkalender van augustus 2018 is niet meer relevant, en wegwerkzaamheden die al uitgevoerd zijn of geen nauwkeurige omschrijving bevatten evenmin. Zo zijn er vele factoren die we in het model willen betrekken.

Sneak preview

De eerste stap om te komen tot een Open Data Monitor Gemeenten is gezet. We hebben een model ontwikkeld en zijn nu begonnen met het toetsen van gemeenten. De opzet moet concrete handvatten bieden voor acties en het is de bedoeling dat het model continu bijgewerkt kan worden. Zowel met scores van gemeenten, als met een verfijning van de beoordelingsmethodiek. Inzicht in de progressie van open data activiteiten van gemeenten, draagt bij een breder gebruik, een hogere kwaliteit en een volledig (gestandaardiseerd) aanbod.

(Eerste opzet scoremodel High Value Datalijst)

Update 10 oktober 2018

Om een eerste algemene indruk te verkrijgen in hoeverre gemeenten in Nederland actief bezig zijn met het ontsluiten van de 26 datasets van de High Value Datalijst, is een eerste steekproef gedaan waarbij per provincie, op basis van het aantal inwoners, de kleinste, middelste en grootste gemeente is geselecteerd. Voor elk van deze 36 gemeenten zijn de 26 “high value” datasets gescoord op acht verschillende kwaliteitscriteria.

Onderstaande foto laat zien hoe één van de 36 gemeenten uit de steekproef scoort met de 26 datasets op basis van de acht verschillende kwaliteitscriteria.

(Foto 1: gemeente X score 26 datasets op basis van de acht verschillende kwaliteitscriteria)

(Foto 2: gemeente X score kwaliteitscategorie op basis van 26 datasets)

Foto 1 laat zien dat gemeente X met de door ons opgestelde criteria zijn 26 datasets het beste laat scoren op data online hebben en het gratis beschikbaar maken van de data. De tweede foto toont aan dat de dataset openbare kunst het meest compleet is. Sommige datasets hebben geen score; dit betekent dat de datasets bij de gemeente niet is gevonden.

Een overzicht van alle 36 gemeenten in de steekproef laat zien dat de datasets “locaties van AED’s” en “Openbare toiletten” het minst voldoen aan de criteria. Daarentegen is “Raadsverslagen” bij iets meer dan de helft van de 36 gemeenten het meest compleet. Onderstaande twee foto’s geven een overzicht van de score per high value dataset en per kwaliteitscategorie.

(Totale score van 36 gemeenten per high value dataset)

(Totale score van 36 gemeenten per kwaliteitscategorie)

Op basis van deze eerste steekproef zijn al enkele opvallende conclusies te trekken.

Zeer weinig ontsloten data is ook echt daadwerkelijk open, en dus herbruikbare, data

Gemeenten lijken voornamelijk gericht op het informeren van burgers en niet op potentieel (her)gebruik van data. Dit komt tot uiting in de individuele scoring: op een enkele gemeente na, wordt minder dan de helft van het totaal aantal te behalen punten gescoord. De grotere gemeenten scoren gemiddeld beter (33% van het totaal aantal te behalen punten), dan middelgrote (19%) en kleine (16%) gemeenten.

Kwaliteit van de datasets scoort het minst

Gemeenten lopen voornamelijk punten mis op de volgende kwaliteitscriteria: er worden zeer weinig machine-leesbare bestanden aangeboden en wanneer dit wel gebeurt is de data veelal verouderd of ontbreekt informatie om te kunnen bepalen of de dataset up-to-date is. Daarnaast worden zeer weinig datasets onder een open licentie aangeboden, of is onduidelijk in hoeverre er sprake is van een open licentie. Tot slot ontbreken er op dit moment duidelijk standaarden waardoor veel datasets incompleet worden aangeboden.

Sommige datasets door bijna elke gemeente aangeboden

Sommige datasets worden door bijna elke gemeente wel in enige vorm aangeboden (bijv. evenementenkalender, raadsinformatie). Andere datasets lijken nog amper actief ontsloten te worden (bijv. AED informatie, openbare toiletten).